Gotyckie twierdze obronne z funkcjami klasztornymi
Krzyżacy na terenie Prus wybudowali około 200 zamków. Powstały w większości w drugiej połowie XIV w. Najstarsze pochodzą z XIII w. Budowane były z drewnianych bali, ziemi i gliny a później z cegły i polnych kamieni.W XIV stuleciu również powstała typowa forma zaniku krzyżackiego, powtarzająca się z nieznacznymi zmianami we wszystkich nadbałtyckich ziemiach zakonnych. Zamek taki składał się z dwóch części-obwodów: właściwego zamku-domu zakonnego i podzamcza-dworu gospodarczego.Wszystkie zamki będące siedzibą komtura (zarządca terenu o powierzchni obecnego powiatu) są do siebie bardzo podobne.
Zamek właściwy - zbudowany na planie kwadratu lub prostokąta, na fundamencie i podmurówce z kamieni polnych mieścił pomieszczenia mieszkalne, gospodarcze i magazyny. Najczęściej był to budynek o trzech kondygnacjach, nakryty dachem pulpitowym. Jego cztery skrzydła otaczały dziedziniec wewnętrzny, który obiegał ganek dwukondygnacyjny (w uboższych budowlach drewniany); z niego wchodziło się do środka budynku. Ze względu na obronność brak było okien na parterze w murze zewnętrznym.
Parter zamku krzyżackiego spełniał rolę piwnicy, znajdowały się tu kuchnia, browar i magazyny.
Pierwsze piętro. Tu znajdują się najważniejsze pomieszczenia: kaplica i obok kapitularz, sypialnia, mieszkanie komtura i jego zastępcy.
Piętro drugie (ostatnie) zajmowały: spichrze i spiżarnie oraz zbrojownia.
Najbardziej reprezentacyjnymi pomieszczeniami zamku były: kaplica, kapitularz i refektarz. Zwykle były to sale dwunawowe, z kolumnami w środku, na których wspierało się gotyckie, ostrołukowe, żebrowane sklepienie. Ściany i sklepienia tych sal zdobiono malowidłami.
· Kaplica - tu zbierali się bracia siedem razy na dobę na wspólne modły
· Kapitularz (łac. Capitulum = rozdział) - sala narad i codziennego czytania kolejnego rozdziału statutu zakonu
· Refektarz (łac. Refectio = wzmocnienie) - jadalnia i pomieszczenie, w którym spędzano wolny czas
· Dormitorium (łac. Dormire = spać) - sypialnia
· Infermia (łac. Infirmatio = osłabienie) - szpital
· Gdanisko (łac. Dansker = gdanisko) - latryna, mieściła się w osobnej wieży stojącej nad fosą
Podstawowym elementem fortyfikacyjnym budynku zamkowego były silne ceglane mury zewnętrzne o niewielu oknach i wąskich strzelnicach. Tylko kaplica i refektarz miały duże okna gotyckie w ścianie zewnętrznej od strony podzamcza. Funkcje obronne pełnił też drewniany ganek, który biegł na zewnątrz budynku zamkowego pod dachem. Stąd można było razić strzałami atakujących wrogów, obrzucać ich kamieniami, lać na nich wrzątek i smołę rozgrzaną. Budynek miał często wieże na rogach, niekiedy tylko jedną, przylegającą do narożnika budynku lub stojącą osobno.
Podzamcze mieściło stajnie i obory, stodoły, kuźnię, mieszkania dla służby. Oddzielała je od zamku właściwego fosa z mostem zwodzonym. Jeśli zamek nie posiadał oddzielnego dworu gospodarczego (podzamcza), wówczas dla celów gospodarczych i pomocniczych zajmowano parter domu głównego.Zamek właściwy i podzamcze otoczony był fosą i murem obronnym, wzmocnionym basztami. Do zewnętrznych umocnień zamku wykorzystywali krzyżaccy budowniczowie warunki naturalne, (pagórki, rzeki, bagniste łąki). Niejednokrotnie jednak musiano kopać fosy, usypywać wzniesienie, wyrównywać pagórki.
Zamki krzyżackie znajdujące się w granicach Polski:
Województwo Warmińsko-Mazurskie
Barciany; Bezławki; Braniewo; Bratian; Dąbrówno; Działdowo; Elbląg; Frombork; Giżycko; Jeziorany; Kętrzyn; Kurzętnik; Lidzbark Warmiński; Lubawa; Morąg; Nidzica; Olsztyn; Olsztynek; Ostróda; Pasłęk; Pieniężno; Przezmark; Reszel; Ryn; Szczytno; Szestno; Szymbark; Węgorzewo
Województwo Pomorskie
Bytów; Czarne; Człuchów; Gniew; Kwidzyn; Lębork; Malbork; Nowy Jasiniec; Sztum; Zamek Kiszewski
Województwo Kujawsko-Pomorskie
Bierzgłowo; Bobrowniki; Brodnica; Golub-Dobrzyń; Grudziądz; Kowalewo Pomorskie; Lipienek; Mała Nieszawka; Nowe; Papowo Biskupie; Pokrzywno; Radzyń Chełmiński; Rogóźno; Świecie; Toruń